Het motto van Paul van Tongeren, Denker des Vaderlands in de periode 2021 – 2023 was een gedicht van K. Schippers: ‘Als je goed om / je heen kijkt / zie je dat alles / gekleurd is’.
Paul van Tongeren zag het als zijn taak om filosofie vooral als een ‘oefening in (persoonlijke, maatschappelijke en culturele) zelfkennis’ naar voren te brengen. Zelfkennis die je verwerft door ‘in de spiegel van de omstandigheden naar jezelf te kijken’. Zo heeft hij verschillende keren geprobeerd te beschrijven wat we over onszelf kunnen ontdekken als we kijken in de spiegel van twee ingrijpende gebeurtenissen tijdens zijn denkerschap: de corona-pandemie en de oorlog in Oekraïne. Behalve aan actuele maatschappelijke problemen schonk hij ook aandacht aan eeuwige thema’s als vriendschap, omgang met verlies, het streven naar geluk en het zoeken naar zin.
Over deze en andere thema’s heeft hij meer dan 150 lezingen gehouden, ruim 100 interviews gegeven en aan tientallen andere activiteiten bijgedragen.
Voor Paul van Tongeren staat het wonder van betekenis centraal
Paul van Tongeren is de nieuwe Denker des Vaderlands. Trouw-journalist Marc van Dijk volgde hem in de aanloop naar zijn denkerschap en reisde met hem mee naar Kreta, waar de filosoof een cursus gaf. Eén onderwerp stond onmiddellijk centraal: het wonder van betekenis.
- Lees het artikel in de Trouw van 19 maart 2021
Alles om ons heen spreekt. Dat is een onschokbaar vertrouwen
Wat is uw houvast in leven en sterven? Bekende Nederlanders geven antwoord op deze eerste vraag uit de Heidelbergse Catechismus. Vandaag: Paul van Tongeren, filosoof, sinds deze maand Denker des Vaderlands.
- Lees het interview met Aaldert van Soest in het Nederlands Dagblad van 15 april 2021
Coronacrisis? ‘Als dit een echte crisis was, zouden we iets hebben geleerd’
In de coronacrisis kijkt iedereen voortdurend – ook hijzelf – naar cijfers en oplossingen, maar dat zou niet het enige moeten zijn, zegt Denker des Vaderlands Paul van Tongeren. En met een van die oplossingen, een vaccinatieplicht, ‘maken we onszelf tot tiran van de samenleving’.
- Interview met Bert Wagendorp in de Volkskrant van 7 december 2021
Doodgewone vrienden. Nadenken over vriendschap
We hebben meer vrienden dan ooit als je de sociale media moet geloven, vrienden ook die je zelfs nooit ziet. Hoe kan het dan dat mensen zich steeds vaker eenzaam voelen? Zijn we vergeten wat echte vriendschap inhoudt? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als ‘echte’ vriendschap? Of zijn we in onze vriendschappen simpelweg naar het verkeerde op zoek?
Radio-interviews
- Pieter van de Wielen voor Nooit meer Slapen, NPO, 25 maart 2021
- Kunststof met Frénk van der Linden, NPO, 27 mei 2021
- Bij Fundamentele vragen van BNR nieuwsradio, 21 oktober 2021
- Stefan Paas voor De Ongelooflijke, NPO, 8 januari 2023
De ont-burgering van de Nederlandse samenleving
‘De burger’ is ingeruild voor ‘de hardwerkende Nederlander’. We worden niet meer aangesproken op ons burgerschap, maar vooral op onze individuele belangen. Dat is gevaarlijk, analyseert Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: we verliezen zo onze gemeenschappelijke mening over wat er van belang is.
- Luister het FD essay van 28 juni 2022
Podcasts
Er zijn talloze podcast-interviews gemaakt; veel zijn er terug te vinden door te googelen op ‘Podcast Paul van Tongeren’.